‹ Back

YEDEK ASTSUBAY ADAYI STATÜSÜNÜN ARŞİV ARAAŞTIRMASI NEDENİYLE ER OLARAK TAMAMLATTIRILMASI İŞLEMİNİN İPTALİ DAVASI

• Türk Silahlı Kuvvetleri, Arşiv Araştırması, Yedek Astsubay, Er, Askerlik Statüsü, Maddi Hakların Tazmini

Samsun Bölge İdare Mahkemesi SAMSUN. 4. İDARİ DAVA DAİRESİ 23.03.2023 T. 2023/284 E. 2023/344 K.
İSTİNAF KARARI
İSTEMİN ÖZETİ: Dava, Kara Kuvvetleri Sahra Sıhhiye Okulu ve Eğitim Merkezi Komutanlığı emrinde askerlik hizmetini yedek astsubay adayı olarak yapan davacının, arşiv araştırması sonucunun olumsuz olduğu gerekçesiyle yedek astsubay adayı statüsünün sona erdirilerek askerlik hizmetinin er olarak tamamlattırılmasına dair işlemin iptali ile bu işlem sebebiyle mahrum kaldığı ileri sürülen mali haklarının yasal faizi ile ödenmesine karar verilmesi istemiyle açılmıştır.

Samsun 1. İdare Mahkemesi'nin 27/12/2022 tarih ve E:2022/1657, K:2022/1682 Sayılı kararıyla; davalı idare tarafından yapılan arşiv araştırması neticesinde davacı hakkında "2006 yılında Batman'da UMUT-DER (Muhtaçlar ile Yardımlaşma ve Dayanışma Derneği) organizesinde düzenlenen piknik etkinliğine katılan şahıslar arasında olduğu" şeklinde istihbari mahiyette bilgiler elde edildiği, davacı tarafından dava dilekçesinde bu hususa ilişkin olarak, anılan olay tarihinde 14 yaşında olduğu, piknik etkinliğine katılmanın dışında başka bir amacının olmadığı, belirtilen olaya ilişkin olarak hakkında adli veya idari bir işlem bulunmadığının beyan edildiği, yine Emniyet Genel Müdürlüğü'nden, İstanbul İl Emniyet Müdürlüğü'nden ve Gaziosmanpaşa Cumhuriyet Başsavcılığı'ndan davacı hakkında bir soruşturma veya kovuşturma olup olmadığının sorulması üzerine dosyaya sunulan belgelerde halihazırda hakkında bir soruşturma bulunmadığının bildirildiği, davacı hakkında başka bir tespit ya da bilginin sunulmadığının görüldüğü, davacı hakkında elde edilen bilginin mahiyeti itibariyle Türk Silahlı Kuvvetleri'nin manevi şahsiyetine gölge düşürmek veya askerliğin şeref ve haysiyetiyle bağdaşmayacak eylemlerde bulunmak, tutum ve davranışlarıyla yasa dışı siyasi, yıkıcı, bölücü ideolojik görüşü benimsemiş olmak fiillerini işlediğinin sübuta erdiğinin kabulünü gerektirecek bir hususun bulunmadığı anlaşıldığından, davacının arşiv araştırması sonucunun olumsuz olduğu gerekçesiyle yedek astsubay adayı statüsünün sona erdirilerek askerlik hizmetinin er olarak tamamlattırılmasına dair dava konusu işlemde hukuka uygunluk bulunmadığı, hukuka aykırı işlem nedeniyle mahrum kaldığı mali haklarının dava tarihinden itibaren işleyecek yasal faizi ile birlikte davacıya ödenmesi gerektiği gerekçesiyle, dava konusu işlemin iptaline, tazmin isteminin kabulüyle davacının dava konusu işlem nedeniyle mahrum kaldığı mali haklarının davanın açıldığı 22/06/2021 tarihinden itibaren işletilecek yasal faiziyle birlikte davalı idare tarafından davacıya ödenmesine karar verilmiştir.

Davalı idare tarafından; Türk Silahlı Kuvvetleri'nde görev yapacak personelin seçiminde diğer kamu görev ve görevlilerine nazaran daha titiz davranılmasının ve adaylar arasından en uygun olanının seçilmesinin ülke güvenliğiyle doğrudan ilgili bir zaruret olduğu, davacı hakkında elde edilen bilgilerin başka kamu görevinde istihdamına engel görülmeyecek olsa bile Türk Silahlı Kuvvetleri'nde görev yapmasını riskli hale getireceği değerlendirilerek dava konusu işlemin tesis edildiği, kamu yararı gözetilerek tesis edilen işlemde hukuka aykırılık bulunmadığı ileri sürülerek, 2577 Sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu'nun 45. maddesi uyarınca mahkeme kararının istinaf yolu ile incelenerek kaldırılması ve davanın reddine karar verilmesi istenilmektedir.

SAVUNMANIN ÖZETİ: Davalı idarenin istinaf başvurusunun reddi gerektiği savunulmuştur.

Karar veren Samsun Bölge İdare Mahkemesi 4. İdari Dava Dairesi'nce, istinaf başvuru dilekçesine davacı tarafından cevap verilmesi üzerine dosyanın tekemmül ettiği görüldüğünden, yürütmenin durdurulması istemi hakkında bir karar verilmeksizin doğrudan istinaf başvurusunun incelenmesine geçilerek, dava dosyası 2577 Sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu'nun 45. maddesi hükümleri doğrultusunda incelenerek işin gereği görüşüldü:

Dava, Kara Kuvvetleri Sahra Sıhhiye Okulu ve Eğitim Merkezi Komutanlığı emrinde askerlik hizmetini yedek astsubay adayı olarak yapan davacının, arşiv araştırması sonucunun olumsuz olduğu gerekçesiyle yedek astsubay adayı statüsünün sona erdirilerek askerlik hizmetinin er olarak tamamlattırılmasına dair işlemin iptali ile bu işlem sebebiyle mahrum kaldığı ileri sürülen mali haklarının yasal faizi ile ödenmesine karar verilmesi istemiyle açılmıştır.

2577 Sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu'nun 14. maddesinin üçüncü fıkrasında, dava dilekçesinin yetki yönünden inceleneceği, 15. maddesinin birinci fıkrasında, idari yargının görevli olduğu konularda yetkili olmayan mahkemeye açılan davanın yetki yönünden reddedilerek dava dosyasının yetkili mahkemeye gönderilmesine karar verileceği, 20/C maddesinin birinci fıkrasında, Milli Savunma Bakanlığı kadrolarında çalışan kamu görevlileri ile 25/6/2019 tarihli ve 7179 Sayılı Askeralma Kanunu kapsamında askerlik hizmetini yerine getiren yedek subaylar ve yedek astsubaylar ile erbaş ve erleri ilgilendiren ve askeri hizmete ilişkin idari işlem ve eylemlerden doğan uyuşmazlıkların çözümünde ilgilinin görev yaptığı yerin idari yargı yetkisi yönünden bağlı olduğu bölge idare mahkemesinin bulunduğu yerdeki idare mahkemesinin yetkili olduğu, 32. maddesinin birinci fıkrasında, göreve ilişkin hükümler saklı kalmak şartıyla bu Kanun'da veya özel kanunlarda yetkili idare mahkemesinin gösterilmemiş olması halinde, yetkili idare mahkemesinin, dava konusu olan idari işlemi veya idari sözleşmeyi yapan idari merciin bulunduğu yerdeki idare mahkemesi olduğu, 43. maddesinin birinci fıkrasında ise, idare mahkemelerinin, idari yargının görev alanına giren bir davada yetkisizlik sebebiyle davanın reddine karar verirlerse dosyayı yetkili idare mahkemesine gönderecekleri, yetkisizlik sebebiyle dosyanın gönderildiği mahkeme de kendisini yetkisiz gördüğu takdirde, söz konusu mahkeme ile ilk görevsizlik veya yetkisizlik kararını veren mahkeme aynı bölge idare mahkemesinin yargı çevresinde değil ise yetki uyuşmazlığının Danıştay'ca çözümleneceği hükümleri yer almaktadır.

Öte yandan, 7179 Sayılı Askeralma Kanunu'nun 3. maddesinde, yedek astsubay "Yedek astsubay adaylarından öğrenimini müteakip astsubay astçavuş nasbedilenler", yedek astsubay adayı ise "Yapılan seçim ve sınıflandırma sonucu yedek astsubay statüsüne ayrılanlardan, astsubay astçavuş nasbedilinceye kadar geçen dönemde bulunan yükümlüler" olarak tanımlandıktan sonra, 8. maddesinin birinci fıkrasında, "Türk Silahlı Kuvvetlerinin ihtiyacı kadar yedek astsubay adayları; a) İki veya üç yıl süreli yükseköğretim kurumlarından mezun olanlar ile yetkili makamlarca dengi olduğu kabul edilen yurt dışı öğrenim kurumu mezunu olanlar, b) Dört yıl ve daha fazla süreli yükseköğretim kurumlarından mezun olanlar ile yetkili makamlarca dengi olduğu kabul edilen yurt dışı öğrenim kurumu mezunlarından istekli olanlar, arasından seçilir. Türk Silahlı Kuvvetlerinin ihtiyaç duyduğu yedek astsubay miktarından fazla olan yükümlüler askerlik hizmetini erbaş ve er olarak yerine getirir.", 33. maddesinde ise, "Yedek subay veya yedek astsubay, yedek subay adayı veya yedek astsubay adayı, yedek subay aday adayı veya yedek astsubay aday adayı iken; a) 1632 Sayılı Kanun'un 30. maddesiyle 926 Sayılı Kanun'un 50. maddesinde belirtilen suçlardan mahkûm olanlar, b) Süresine bakılmaksızın kamu hizmetlerinden yasaklı olanlar ile idari karar sonucu kamu hizmetlerinden çıkarılanlar, c) Yedek subay veya yedek astsubaylardan askerlik hizmet süresini tamamlamadan çeşitli nedenlerle Türk Silahlı Kuvvetleriyle ilişikleri kesilen veya mahkeme kararı ile ya da haklarında verilen mahkûmiyet kararının sonucu olarak Türk Silahlı Kuvvetlerinden çıkarılanlar, ç) Yedek subay adayı veya yedek astsubay adaylarından Bakanlıkça bu konuda çıkarılan yönetmelikte belirlenen usul ve esaslar çerçevesinde; 1) Disiplinsizlik ve ahlaki durumları nedeniyle yedek subay veya yedek astsubay olması uygun görülmeyenler, 2) Türk Silahlı Kuvvetlerinin manevi şahsiyetine gölge düşüren veya askerliğin şeref ve haysiyetiyle bağdaşmayacak eylemlerde bulunanlar ile tutum ve davranışlarıyla yasa dışı siyasi, yıkıcı, bölücü ideolojik görüşü benimsemiş olduğu anlaşılanlar, 3) Yedek subay veya yedek astsubay eğitim ve öğretiminde başarı gösteremeyenler, d) Subay, astsubay, uzman erbaş ve sözleşmeli erbaş veya er olarak görev yaparken askerlik hizmet süresini tamamlamadan disiplinsizlik veya ahlaki nedenlerle Türk Silahlı Kuvvetleriyle ilişikleri kesilen veya mahkeme kararı ile ya da haklarında verilen mahkûmiyet kararının sonucu olarak Türk Silahlı Kuvvetlerinden çıkarılanlar, askerlik hizmetini er statüsünde tamamlar. Bunların askerlik hizmeti erbaş ve erlerin hizmet süresi kadardır." hükümlerine yer verilmiştir.

7179 Sayılı Kanun'un 61. maddesine dayanılarak çıkarılan Askeralma Yönetmeliği'nin 18. maddesinde ise; " (1) İki veya daha fazla süreli yükseköğretim kurumlarından mezun olanlar ile yetkili makamlarca dengi olduğu kabul edilen yurt dışı öğrenim kurumu mezunu olanlar ve yedek subay aday adayı statüsünde olup yedek subay adayı statüsüne ayrılmayanlardan yedek astsubay olmaya istekli olanlar yedek astsubay aday adayı statüsüne hak kazanır. (2) Yükümlülerin yedek astsubay adayı statüsüne ayrılmasında öncelik Türk Silahlı Kuvvetlerinin ihtiyacı olmak üzere yükümlülerin istekleri de dikkate alınır. İhtiyaç fazlası yükümlüler askerlik hizmetini erbaş ve er olarak yerine getirir. (3) Yedek astsubay adayları, Bakanlıkça belirlenen celp ve sevk dönemlerinde yetiştirilmek üzere sınıf okulu veya eğitim merkezlerine sevk edilir. Yedek astsubay yetiştirme süresi Bakanlıkça belirlenir. Buna ait teklifler Bakan onayı alınmak üzere Personel Genel Müdürlüğüne bildirilir. Yedek astsubay eğitim programları ilgili kuvvet komutanlıkları, Jandarma Genel Komutanlığı ve Sahil Güvenlik Komutanlığınca belirlenir. Yedek astsubay eğitimi sonunda başarılı olanlar yedek astsubay statüsüne ayrılır." düzenlemesine yer verilmiştir.

Dava dosyasının incelenmesinden; Kara Kuvvetleri Sahra Sıhhiye Okulu ve Eğitim Merkezi Komutanlığı emrinde askerlik hizmetini yedek astsubay adayı olarak yapan davacının, 7179 Sayılı Kanun'un 33/1 maddesi gereği arşiv araştırması sonucunun olumsuz olduğu gerekçesiyle astsubay olamayacağına dair Kara Kuvvetleri Komutanlığı Sahra Sıhhiye Okulu ve Eğitim Merkezi Komutanlığı Yüksek Disiplin Kurulu'nun 18/05/2021 tarih ve 2021/12 Sayılı kararı gereği dosyanın gönderildiği Kara Kuvvetleri Komutanlığı'nın 26/05/2021 tarih ve 2021-34 Sayılı (Kuvvet Komutanı onaylı) işlemi ile, yedek astsubay adayı statüsünün sona erdirilerek askerlik hizmetini er olarak tamamlattırılmasına karar verilmesi, bu kararın gereği için Kara Kuvvetleri Komutanlığı Eğitim ve Doktrin Komutanlığı Sahra Sıhhiye Okulu ve Eğitim Merkezi Komutanlığı'nın 27/05/2021 tarih ve O-44205410-128.05-5893819 Sayılı işlemi ile davalı idare birimlerine bildirilmesi üzerine bakılan davanın açıldığı anlaşılmaktadır.

Bakılan davaya konu uyuşmazlığın, 7179 Sayılı Askeralma Kanunu'nun 8. maddesi gereği "yedek astsubay adayı" statüsünde askerlik hizmetini yerine getirmekte olan davacının aday/öğrenci statüsünün sona erdirilerek er statüsüne alınmasına ilişkin olduğu, bu mahiyeti ile; 2577 Sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu'nun 33. maddesinde tanımlanan özel yetki kuralının kapsamında olan "kamu görevlilerinin atanması ve nakilleri, görevlerine son verilmesi, emekli edilmeleri veya görevden uzaklaştırılmaları, görevle ilişkisinin kesilmesi sonucunu doğurmayan disiplin cezaları ile ilerleme, yükselme, sicil, intibak ve diğer özlük ve parasal hakları" ile ilgisinin bulunmadığı açıktır.

Devamında, dava konusu işlemin tesis edildiği tarihte davacı Askeralma Yönetmeliği'nin 18. maddesi kapsamında yedek astsubay adayı (askeri öğrenci) statüsünde olup, adaylığını başarı ile tamamlayarak yedek astsubay olarak nasbedilmemiş olduğundan, işbu uyuşmazlığın 2577 Sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu'nun 20/C maddesinde tanımlanan özel yetki kuralının kapsamında olan "Milli Savunma Bakanlığı kadrolarında çalışan kamu görevlileri ile 25/6/2019 tarihli ve 7179 Sayılı Askeralma Kanunu kapsamında askerlik hizmetini yerine getiren yedek subaylar ve yedek astsubaylar ile erbaş ve erleri ilgilendiren ve askeri hizmete ilişkin idari işlem ve eylemlerden doğan" bir uyuşmazlık olarak kabulüne de imkan görülmemiştir.

Bu doğrultuda, yine 2577 Sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu'nun 32. maddesinin birinci fıkrasında yer verilen genel yetki kuralı uyarınca, işbu uyuşmazlığın çözümlenmesi hususunda yetkili olan idare mahkemesinin "dava konusu olan idari işlemi tesis eden idari merciin bulunduğu yerdeki idare mahkemesi" olduğu sonuç ve kanaatine varılmıştır.

Nitekim, benzer bir uyuşmazlıkta yetkili yargı yerinin belirlenmesine dair Danıştay Sekizinci Dairesi'nin 01/02/2022 tarih ve E:2022/20 K:2022/440 Sayılı kararı da bu yöndedir.

Dosya kapsamının incelenmesinden, davacının yedek astsubay adaylığının sona erdirilerek kalan askerlik hizmetinin er statüsünde tamamlattırılmasına dair kesin/nihai işlemin Kara Kuvvetleri Komutanlığı tarafından tesis edildiği, Sahra Sıhhiye Okulu ve Eğitim Merkezi Komutanlığı'nın 27/05/2021 tarih ve O-44205410-128.05-5893819 Sayılı işleminin ise bu nihai kararın davalı idarenin birimlerine gereği için bildirilmesinden ibaret olduğu anlaşılmakla, işbu davanın, dava konusu olan kesin/nihai işlemi tesis eden idari mercinin bulunduğu yerdeki Ankara İdare Mahkemesi'nin yetkisinde olduğu sonucuna varılmıştır.

Bu durumda, istinaf başvurusuna konu kararın, yargı çevresi itibariyle yetki dışında kalan bir uyuşmazlık hakkında verildiği anlaşıldığından, bu husus öncelikle gözetilerek, davanın daha önce Ankara 3. İdare Mahkemesi kararı ile de yetki yönünden reddine karar verilerek dosyanın Samsun İdare Mahkemesi'ne gönderilmiş olması sebebiyle, iş bu davanın yetki yönünden reddi ile 2577 Sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu'nun 43/1-b maddesi gereği farklı bölge idare mahkemelerinin yargı çevresinde bulunan iki idare mahkemesi arasında çıkan yetki uyuşmazlığının çözümlenmesi için dosyanın Danıştay'a gönderilmesi gerekirken, davanın esasının incelenerek karar verilmesine dair İdare Mahkemesi kararında yetki yönünden hukuka uygunluk bulunmamakta olup, Mahkemesince yukarıda yer verilen yargılama usulüne ilişkin hükümler çerçevesinde yeniden bir karar verilmesi gerekmektedir.

Sonuç: Açıklanan nedenlerle; davalı idarenin istinaf başvurusunun kabulüne, Samsun 1. İdare Mahkemesi'nin 27/12/2022 tarih ve E:2022/1657, K:2022/1682 Sayılı kararının kaldırılmasına, yeniden bir karar verilmek üzere dosyanın Samsun 1. İdare Mahkemesi'ne gönderilmesine, yetkili mahkemece yeniden verilecek kararda yargılama giderleri hüküm altına alınacağından bu haliyle yargılama giderleri hakkında hüküm kurulmasına yer olmadığına, 2577 Sayılı Kanun'un 45. maddesinin 5. fıkrası uyarınca, 23.03.2023 tarihinde oybirliğiyle kesin olarak karar verildi.