‹ Back

KENTSEL DÖNÜŞÜM SÜRECİNDE YERSİZ ŞEKİLDE ÖDENEN TAPU HARÇLARININ İADESİ GEREKİR

Danıştay 9. Daire 16.04.2025 T. 2025/295 E. 2025/1355 K.

İSTEMİN KONUSU: ... Bölge İdare Mahkemesi ... Vergi Dava Dairesinin ... tarih ve E:..., K:... sayılı kararının, temyizen incelenerek bozulması istenilmektedir.

YARGILAMA SÜRECİ:

Dava konusu istem: Davacı tarafından, İstanbul İli, Bayrampaşa İlçesi, ... Mahallesi, ... Ada, ... sayılı parselde kayıtlı taşınmazdaki hissesinin taşınmazın diğer hissedarından satın alınması sırasında ödenen 516.600,00-TL tapu harcının iptali ve ödenen tutarın ödeme tarihinden itibaren hesaplanacak tecil faizi ile birlikte iadesi istemine ilişkindir.

İlk Derece Mahkemesi kararının özeti: ... Vergi Mahkemesinin ... tarih ve E:..., K:... sayılı kararıyla; olayda, İstanbul İli, Bayrampaşa İlçesi, ... Mahallesi, ... Ada, ... parsel (... metrekare-riskli yapı şerhi olan parsel) ile ... ve ... parsellerin (riskli yapı şerhi olmayan parseller) tevhidi sonucunda dava konusu ... Ada, ... parselin oluştuğu, satış işleminin 11/04/2023 tarihinde taşınmazın ... hisse sahibi ... Bankası A.Ş. tarafından ... hisse sahibi ... Gayrimenkul Yatırım A.Ş.'ye yapıldığı,... Ada, ... parselin tamamına 07/06/2023 tarihinde riskli yapı şerhi konulduğunun görüldüğü; 6306 sayılı Afet Riski Altındaki Alanların Dönüştürülmesi Hakkındaki Kanun'un amacının afet riski altındaki alanlar ile bu alanlar dışındaki riskli yapıların bulunduğu arsa ve arazilerin fen ve sanat norm ve standartlarına uygun, sağlıklı ve güvenli yaşama çevrelerini teşkil etmek üzere iyileştirme, tasfiye ve yenilemelere dair usul ve esasları belirlemek olduğu, bu kapsamda riskli yapı kapsamında bulunan taşınmazların dönüşümü için bazı istisnalara yer verildiği; uyuşmazlıkta, tevhit işlemi öncesinde yüz ölçümünün büyük kısmında riskli yapı şerhi bulunan, tamamına ise 07/06/2023 tarihinde riskli yapı şerhi konulan taşınmazın dönüşüme tabi tutulmasından önce yapılan dava konusu hissenin ilk satın alma işleminin anılan Kanunun 7/9.maddesi kapsamında harçtan istisna olduğu sonucuna varıldığı gerekçesiyle davanın kabulüne, dava konusu işlemin iptali ile ödenen 516.600,00-TL tapu harcının tahsil işleminin yapıldığı tarihten itibaren hesaplanacak tecil faiziyle birlikte iadesine karar verilmiştir.

Bölge İdare Mahkemesi kararının özeti: 6306 sayılı Kanun'un vergi ve harç istisnası ile ilgili 7/9.maddesinde 7153 sayılı Kanunla yapılan ve 10/12/2018 tarihinden itibaren geçerli olan değişiklikle henüz dönüşüme tabi tutulmamış yapıların riskli yapı malikleri tarafından Bakanlık, TOKİ, İller Bankası Anonim Şirketi, İdare ve dönüşüme konu yapıların inşası işini yüklenen müteahhitler dışındaki üçüncü kişilere yapılan ilk satış işlemlerinin istisna kapsamında değerlendirilmediği, olayda, anılan parselin paylı maliki olan ... Bankası A.Ş. tarafından 10/04/2023 tarihinde, Kanun hükmünde sayılanlar dışında yer alan, davacıya gerçekleştirilen satış işleminin, anılan Kanunun 7/9.maddesi uyarınca istisna kapsamında olmadığı anlaşıldığından, davanın reddine karar verilmesi gerekirken aksi gerekçeyle, davanın kabulü yolunda verilen Vergi Mahkemesi kararında hukuki isabet görülmediği gerekçesiyle davalı idarenin istinaf başvurusunun kabulüne, Vergi Mahkemesi kararının kaldırılmasına, davanın reddine karar verilmiştir.

TEMYİZ EDENİN İDDİALARI:6306 sayılı Kanun'un 7/9.maddesi kapsamında riskli yapı şerhi bulunan taşınmazların dönüşüme tabi tutulmadan önceki ilk satışlarının istisna kapsamında olduğu iddiasıyla kararın bozulması istenilmektedir.

KARŞI TARAFIN SAVUNMASI: Yasal dayanaktan yoksun olan temyiz isteminin reddi gerektiği yolundadır.

DANIŞTAY TETKİK HÂKİMİ ...'IN DÜŞÜNCESİ: Temyiz isteminin reddi ile usul ve yasaya uygun olan Bölge İdare Mahkemesi kararının onanması gerektiği düşünülmektedir.

TÜRK MİLLETİ ADINA

Karar veren Danıştay Dokuzuncu Dairesince, Tetkik Hâkiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra gereği görüşüldü:

Dosya tekemmül ettiğinden davacının yürütmenin durdurulması istemi hakkında karar verilmesine gerek görülmeyerek işin esasına geçildi.

İNCELEME VE GEREKÇE:

MADDİ OLAY:

Davacı tarafından, İstanbul İli, Bayrampaşa İlçesi, ... Mahallesi, ... Ada, ... sayılı parselde kayıtlı taşınmazdaki hissesinin taşınmazın diğer hissedarından satın alınması sırasında ödenen 516.600,00-TL tapu harcının iptali ve ödenen tutarın ödeme tarihinden itibaren hesaplanacak tecil faizi ile birlikte iadesi istenilmektedir.

İLGİLİ MEVZUAT:

492 sayılı Harçlar Kanunu'nun 57. maddesinde, tapu ve kadastro işlemlerinden bu Kanun'a bağlı (4) sayılı Tarife'de yazılı olanların tapu ve kadastro harçlarına tabi olacağı, (4) sayılı Tarife'nin 20 (a) fıkrasında ise, gayrimenkullerin ivaz karşılığında devir ve iktisabında, gayrimenkulün beyan edilen devir ve iktisap bedelinden az olmamak üzere, emlak vergisi değeri üzerinden nispi harç ödeneceği hüküm altına alınmıştır.

6306 sayılı Afet Riski Altındaki Alanların Dönüştürülmesi Hakkında Kanun'un 1. maddesinde, bu Kanun'un amacının, afet riski altındaki alanlar ile bu alanlar dışındaki riskli yapıların bulunduğu arsa ve arazilerde, fen ve sanat norm ve standartlarına uygun, sağlıklı ve güvenli yaşama çevrelerini teşkil etmek üzere iyileştirme, tasfiye ve yenilemelere dair usul ve esasları belirlemek olduğu belirtilmiştir.

6306 sayılı Kanun'un vergi ve harç istisnası ile ilgili 7.maddenin 9.fıkrasında 7153 sayılı Kanunla yapılan ve 10/12/2018 tarihinden itibaren geçerli olan değişiklikle; Bu Kanun uyarınca yapılacak olan ve Bakanlık, Başkanlık, TOKİ, İller Bankası Anonim Şirketi, İdare ve dönüşüme konu yapıların inşası işini yüklenen müteahhit ile malik ve en az bir yıldır kiracı veya sınırlı ayni hak sahibi olarak riskli yapıyı kullanan gerçek kişiler veya özel hukuk tüzel kişilerinden birinin taraf olduğu;

a) Bu Kanun kapsamındaki taşınmazların dönüşüme tabi tutulmadan önce ilk satışı, devri, tescili ve ipotek tesis edilmesi işlemleri ile bu Kanun kapsamında yapılacak uygulamalar neticesinde meydana gelen yeni yapıların malik, işi yüklenen müteahhit ve en az bir yıldır kiracı veya sınırlı ayni hak sahibi olarak riskli yapıyı kullanan gerçek kişiler veya özel hukuk tüzel kişilerine ilk satışı, devri, tescili ve ipotek tesis edilmesi işlemleri,

b) Bu Kanun kapsamındaki bir yapıdan dolayı, bu Kanun kapsamındaki parsellerde veya alanlarda veya söz konusu parsel ve alanların dışındaki parsellerde yeni bir yapı yapılması ya da mevcut bir yapının satın alınması veya ipotek tesis edilmesi işlemleri,

c) Kanun kapsamında yapılacak uygulamalar neticesinde meydana gelen yeni yapıların işi yüklenen müteahhit, Bakanlık, Başkanlık, TOKİ, İller Bankası Anonim Şirketi, İdare ve bunların iştirakleri ile Gayrimenkul Yatırım Ortaklıkları (GYO) tarafından gerçekleştirilecek ilk satışı, devri, tescili ve ipotek tesis edilmesi işlemleri ile bu bentlerde belirtilen yapıların dönüşümüne ilişkin olarak Kanun uyarınca yapılacak diğer işlemler noter harcı, tapu harcı, belediyelerce alınan ücret ve harçlardan, veraset ve intikal vergisi, döner sermaye ücreti ve diğer ücretlerden, bu işlemler nedeniyle düzenlenecek kâğıtlar, resmî dairelerin mal ve hizmet alımlarına ilişkin ödemeler sebebiyle düzenlenen kâğıtlar da dahil olmak üzere damga vergisinden, bu Kanun kapsamındaki yapıların maliklerine ve malik olmasalar bile bu yapılarda kiracı veya sınırlı ayni hak sahibi olarak en az bir yıldır ikamet ettiği veya bunlarda işyeri bulunduğu tespit edilenlere bu amaçlarla kullandırılan krediler dolayısıyla lehe alınacak paralar, banka ve sigorta muameleleri vergisinden istisnadır. Bu Kanun kapsamındaki iş, işlem ve uygulamalar, Bakanlık, Başkanlık, TOKİ, İller Bankası Anonim Şirketi ve İdarenin, sermayesinin yarısından fazlasına sahip oldukları şirketleri tarafından yürütülüyor ise, bu şirketlerce yapılan iş, işlem ve uygulamalarda da bu fıkrada belirtilen vergi, harç ve ücret muafiyetleri uygulanır. hükmü getirilmiştir.

HUKUKİ DEĞERLENDİRME:

Yukarıda yer verilen mevzuat hükümlerinin değerlendirilmesinden; 6306 sayılı Kanunun amacının afet riski altındaki alanlar ile bu alanlar dışındaki riskli yapıların bulunduğu arsa ve arazilerde sağlıklı ve güvenli yaşama çevreleri oluşturmak olduğu, düzenlemede binaların değil arsa ve arazilerin esas alındığı, Kanunun uyuşmazlık döneminde yürürlükte bulunan 7/9. maddesinin (a) bendi uyarınca da, Kanun kapsamındaki taşınmazların dönüşüme tabi tutulmadan önceki ilk satışı, devri, tescili ve ipotek tesis edilmesi işlemlerinin belirtilen vergi ve harçlardan istisna tutulduğu anlaşılmaktadır.

Uyuşmazlıkta, dosyada yer alan belgelerin ve Uyap Takbis kayıtlarının incelenmesinden, dava konusu İstanbul İli, Bayrampaşa İlçesi, ... Mahallesi, ... Ada, ... parselin (... metrekare) ... tarihinde ... Ada, ..., ... ve ... parsellerin tevhidiyle oluştuğu, tevhit öncesinde ... sayılı parselde (377,93 metrekare) riskli yapı şerhi bulunduğu, ... ve ... sayılı parsellerde ise riskli yapı şerhi bulunmadığı, 11/04/2023 tarihinde taşınmazın ... hissesinin davacı tarafından diğer hissedardan satın alındığı, alım-satım işleminin dönüşüm uygulamaları öncesi hissedarlar arası ilk alım-satım olduğu, ... Ada, ... sayılı parsel üzerine 07/06/2023 tarihinde riskli yapı şerhi konulduğu görülmüştür.

Bu durumda, 6306 sayılı Kanun kapsamında üzerinde riskli yapı şerhi bulunan dava konusu taşınmazın (58 sayılı parselin tamamına dava konusu satış işlemi sonrası riskli yapı şerhi konulmasının taşınmazın riskli yapı niteliğini değiştirmeyeceği de dikkate alınarak) anılan Kanunun uyuşmazlık döneminde yürürlükte bulunan 7/9. maddesinin (a) bendi uyarınca dönüşüme tabi tutulmadan önceki ilk satın alımının tapu harcından istisna olduğu sonucuna varıldığından davanın kabulü yolundaki Vergi Mahkemesi kararına karşı davalı tarafından yapılan istinaf başvurusunu kabul edip, kararı kaldırarak, davayı yukarıda belirtilen gerekçeyle reddeden Bölge İdare Mahkemesi kararında hukuka uyarlık bulunmamaktadır.

KARAR SONUCU: Açıklanan nedenlerle;

Davacının temyiz isteminin kabulüne,

... Bölge İdare Mahkemesi ... Vergi Dava Dairesinin ... tarih ve E:..., K:... sayılı kararının BOZULMASINA,

Yeniden bir karar verilmek üzere dosyanın ... Bölge İdare Mahkemesi ... Vergi Dava Dairesine gönderilmesine, 16/04/2025 tarihinde kesin olarak oybirliğiyle karar verildi.